کلان داده چیست ؟ آشنایی با بیگ دیتا (Big Data) و کاربردهای آن

بیگ دیتا، یا کلان داده، اقیانوسی از اطلاعات است که به طور مداوم از رایانه‌ها، تلفن‌های همراه و حسگرها جاری می‌شود. سازمان‌ها از این حجم عظیم از داده‌ها، که هزاران ترابایت را شامل می‌شود، برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه، ارتقای فرآیندها، ارائه راه‌حل‌ها و خلق محصولات، خدمات و تجربیات مشتری‌محور استفاده می‌کنند.

کلان داده به دلیل حجم انبوه، تنوع و پیچیدگی ذاتی‌اش، با این عنوان شناخته می‌شود. حجم عظیم داده‌ها، توان مورد نیاز برای پردازش آن را از ظرفیت پایگاه‌های داده سنتی فراتر می‌برد.

این داده‌ها می‌توانند از هر نقطه یا هر چیزی روی کره زمین که قابل نظارت دیجیتالی باشد، استخراج شوند. ماهواره‌های هواشناسی، دستگاه‌های اینترنت اشیاء (IoT)، دوربین‌های ترافیکی و رسانه‌های اجتماعی تنها نمونه‌هایی از منابع کلان‌داده‌ها هستند که به منظور ارتقای و بهبود عملکرد کسب‌وکارها، مورد تجزیه و تحلیل و استخراج قرار می‌گیرند.

کاربردهای تحلیل کلان‌داده

کلان داده، پدیده‌ای فراتر از صرف حجم عظیم داده‌هاست. این پدیده، وضعیتی پویا را رقم می‌زند که با تولید انبوه، تنوع گسترده و سرعت بالا، چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی را به ارمغان می‌آورد.

در عصر حاضر، دانشمندان علوم داده‌ها، متخصصان هوش مصنوعی و فعالان حوزه داده‌کاوی با اتکا به دانش و مهارت خود، در تلاشند تا کاربردهای تحلیل کلان‌داده را در عرصه‌های مختلف کشف و توسعه دهند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که کاربرد واقعی، در گرو تحلیل و پردازش مناسب این حجم عظیم از داده‌هاست. صرف وجود انبوه اطلاعات، بدون تحلیل و استخراج دانش، هیچ ارزشی خلق نخواهد کرد و این داده‌ها همچون منابع هرز سازمانی، اتلاف منابع را به دنبال خواهند داشت.

پرداخت به جزئیات کاربردهای تحلیل کلان‌داده، موضوعی تخصصی است که در حوصله این بحث نمی‌گنجد. با این حال، برای شروع جستجو و مطالعات عمیق‌تر، به چند نمونه از این کاربردها اشاره می‌کنیم:

• بازاریابی و تبلیغات: هدف‌گیری دقیق‌تر مشتریان، شخصی‌سازی تبلیغات و سنجش اثربخشی کمپین‌ها
• مدیریت ریسک: شناسایی و مدیریت ریسک‌های اعتباری، تقلب و سایر خطرات در موسسات مالی
• کشف تقلب: شناسایی و جلوگیری از فعالیت‌های فریبکارانه در سازمان‌ها
• بهبود فرآیندها: بهینه‌سازی فرآیندها، افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها
• تحقیقات علمی: کشف الگوها، روندها و بینش‌های جدید در زمینه‌های مختلف علمی

منابع کلان داده از کجاست ؟

منابع کلان داده بسیار متنوع هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

رسانه‌های اجتماعی

پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام حجم عظیمی از داده‌های مربوط به کاربران خود را جمع‌آوری می‌کنند، شامل اطلاعات پروفایل، فعالیت‌ها، تعاملات و محتوای تولید شده.

اینترنت اشیا (IoT)

میلیاردها دستگاه متصل به اینترنت، داده‌های مربوط به عملکرد خود، محیط اطراف و کاربرانشان را جمع‌آوری می‌کنند، شامل اطلاعات مربوط به دما، فشار، موقعیت مکانی، مصرف انرژی و رفتار کاربران.

معاملات و فعالیت‌های تجاری

شرکت‌ها در حجم وسیعی از داده‌ها مربوط به معاملات، مشتریان، محصولات و فرآیندهای خود را جمع‌آوری می‌کنند، شامل اطلاعات مربوط به خریدها، بازاریابی، خدمات مشتری، زنجیره تامین و منابع انسانی.

داده‌های علمی

تحقیقات علمی در زمینه‌های مختلف، داده‌های عظیمی را تولید می‌کنند، شامل اطلاعات مربوط به آزمایش‌ها، شبیه‌سازی‌ها، مشاهدات و مدل‌های علمی.

داده‌های دولتی

دولت‌ها حجم وسیعی از داده‌ها را در مورد شهروندان، زیرساخت‌ها، خدمات عمومی و فعالیت‌های اقتصادی خود جمع‌آوری می‌کنند، شامل اطلاعات مربوط به سرشماری، مالیات، جرم و جنایت، آموزش و بهداشت.

داده‌های حسگر

حسگرها در سراسر جهان برای جمع‌آوری داده‌های مربوط به محیط زیست، آب و هوا، ترافیک و سایر پدیده‌ها نصب شده‌اند.

داده‌های وب

وب‌سایت‌ها، موتورهای جستجو و سایر ابزارهای آنلاین، داده‌های مربوط به رفتار کاربران، جستجوها، کلیک‌ها و فعالیت‌های آنلاین آنها را جمع‌آوری می‌کنند.

داده‌های رسانه‌ای

عکس‌ها، ویدئوها، موسیقی و سایر اشکال محتوای رسانه‌ای، حجم زیادی از داده‌ها را تولید می‌کنند.

چالش‌های مرتبط با منابع کلان داده

جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، پردازش و تجزیه و تحلیل داده‌های کلان با چالش‌های متعددی همراه است، از جمله:

• حجم: حجم عظیم داده‌های کلان می‌تواند ذخیره‌سازی و مدیریت آنها را دشوار کند.
• سرعت: داده‌های کلان اغلب به سرعت تولید می‌شوند و باید به طور بلادرنگ یا با تاخیر کم پردازش شوند.
• تنوع: داده‌های کلان می‌توانند شامل انواع مختلفی از داده‌ها باشند، که پردازش آنها را پیچیده می‌کند.
• امنیت: داده‌های کلان اغلب حاوی اطلاعات حساس هستند که باید از دسترسی غیرمجاز محافظت شوند.
• حریم خصوصی: جمع‌آوری و استفاده از داده‌های کلان باید با قوانین و مقررات مربوط به حریم خصوصی مطابقت داشته باشد.

فرصت‌های مرتبط با منابع کلان داده

منابع کلان داده فرصت‌های جدیدی را برای کسب و کارها، دولت‌ها و سازمان‌ها فراهم می‌کند. با تجزیه و تحلیل داده‌های کلان، می‌توان اطلاعات ارزشمندی در مورد مشتریان، بازارها، فرآیندها و رویدادها به دست آورد. این اطلاعات می‌تواند برای موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:

• بهبود تصمیم‌گیری: با درک عمیق‌تر از داده‌ها، سازمان‌ها می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تر و مبتنی بر شواهد اتخاذ کنند.
• افزایش کارایی: تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌تواند به شناسایی و حذف ناکارآمدی‌ها در فرآیندها کمک کند.
• توسعه محصولات و خدمات جدید: داده‌های کلان می‌توانند برای شناسایی نیازها و خواسته‌های مشتریان و توسعه محصولات و خدماتی که به این نیازها پاسخ می‌دهند، مورد استفاده قرار گیرند.
• ایجاد مزیت رقابتی: سازمان‌هایی که می‌توانند از داده‌های کلان به طور موثر استفاده کنند، می‌توانند نسبت به رقبای خود که این کار را انجام نمی‌دهند، مزیت رقابتی کسب کنند.